Pra svajo staŭlieńnie da lacinki apaviadaje piśmieńnik Uladzimir Arloŭ. Na jahonuju dumku, raniej ci paźniej adukavanyja bielarusy buduć adnoĺkava dobra valodać kirylicaj i lacinkaj.
Uladzimir Arloŭ: — Bielaruskaja lacinka — heta nia štości fantastyčnaje, nie niejkaja ideja, vymyślienaja ŭ čas apošniaj chvali bielaruskaha adradžeńnia. Na lacincy pisali j vydavali svaje knihi klasiki novaj bielaruskaj litaratury: Vincent Dunin-Marcinkievič, Francišak Bahuševič, lacinkaju vychodzili šmat jakija knihi Janki Kupaly, Jakuba Kolasa. Tradycyja vykarystańnia lacinki zachoŭvalasia kali źjavilasia pieršaja liehaĺnaja bielaruskaja hazieta „Naša Niva”, jakaja adyhrala vykliučnuju roliu i ŭ vypracoŭcy litaraturnaj movy, i na praciahu hadoŭ „Naša Niva” vychodzila paralieĺna kirylicaj i lacinkaju. Lacinkaju drukavalisia teksty na bielaruskaj emihracyi. Šmat jakija vydańni vychodzili lacinkaju ŭ 20-30-ja hady ŭ Zachodniaj Bielarusi. U adnoj Viĺni, kali ja nie pamyliajusia, lacinkaju boĺš za 10 bielaruskich pieryjadyčnych vydańniaŭ vychodzila ŭ toj čas.
Tamu ja liču, što adukavany bielarus musić prynamsi być znajomym z lacinkaju. Tym boĺš u časy internetu. Nia viedaju, ci jość u prahramie bielaruskaha humanitarnaha liceju znajomstva z lacinkaju ciapier, ale kali moj malodšy syn Bahdan vučyŭsia tam hadoŭ dziesiać tamu, licejisty znajomilisia z lacinkaju. I ja viedaju, što potym trapliajučy ŭ Poĺšču, u Čechiju, Slavakiju, jak moj syn, napryklad — jon to na futboĺnyja matčy jeździŭ, to ŭ niejkija lietniki — jon značna boĺš upeŭniena pačuvaŭ siabie, čym tyja bielaruskija dzieci ci padlietki, jakija z lacinkaj byli nie znajomyja.
Pa-mojmu, viedajučy bielaruskuju lacinku, možna absaliutna svabodna čytać i šyĺdy i vydańni i ŭ Poĺščy, i ŭ Čechii. Tamu ja liču, što, na dobry lad, u budučaj Bielarusi — u toj Bielarusi, dzie budzie panavać nie antynacyjanaĺny režym, a ŭlada, jakaja budzie klapacicca pra zachavańnie nacyjanaĺnych kaštoŭnaściaŭ, pra jich raźvićcio — u toj Bielarusi kožny škoĺnik pavinien budzie znajomicca z lacinkaju. Heta nia značyć, što ŭ niejkaj bližejšaj pierśpiektyvie mahčymy, skažam, pierachod na lacinku. Ja dumaju, što heta moža być pierśpiektyvaj dosyć addalienaj, choć, na maju dumku, raniej ci paźniej heta musić adbycca.
Ja nia tak daŭno byŭ u Čarnahoryji i ŭ Sierbii, ja bačyŭ, što ŭ hetych krajinach, jakija raniej pieravažna karystalisia kirylicaj, ciapier ja b nie skazaŭ, što kirylica zajmaje navat 50% tekstaŭ, vizuaĺnaha afarmlieńnia. Ja dumaju, što kali kazać pra Čarnahoryju, to tam kirylica acaliela pieravažna ŭžo toĺki ŭ pravaslaŭnych chramach, bo navat darožnyja pakazaĺniki i ŭsia reklama pieraviedzienyja na lacinku. I, skažam, jak zojdzieš u kniharniu, źviartaješ uvahu na knižki dlia dziaciej: „Vučym lacinku”. Vydadzienyja padručniki i prosta roznyja knižki, jakija razmalioŭvaješ. Toje samaje ŭ Sierbii. Moža być u niejkaj mienšaj stupieni.
U adnym majim ese, jakraz pra Čarnahoryju, „Kryžy Montenegra”, jość taki raździeĺčyk: „Cichaje kanańnie kirylicy”. Ja vam skažu ščyra, što jon vyklikaŭ hnieŭ niekatorych movaznaŭcaŭ, majich znajomych… Mianie tam abvinavacili ŭ čymści… Alie ja dumaju, što ŭ addalienaj pierśpiektyvie bielarusy prynamsi buduć adnoĺkava voĺna valodać kirylicaj i lacinkaj, jak heta ciapier jość u Sierbii.
Ci ciapier maje sens vydavać knihi lacinkaj?
— Ja dumaju, što ciapier heta nie pavialičyć, biezumoŭna, koĺkaści čytačoŭ bielaruskaj litaratury, ale ja zhodny z Andrejem Chadanovičam, što jak ekspierymient karotkija teksty, moža być paetyčnyja zborniki, calkam mahčyma vydavać lacinkaju i ja nia dumaju, što koĺkaść čytačoŭ istotna źmienšycca, skažam, u taho ž paetyčnaha zbornika, kali jon budzie vydadzieny lacinkaj.
Naadvarot, moža chto-niebudź zachoča ŭdaskanalić svaje viedy lacinki i voźmie ŭ ruki hetuju knihu? Nu, u naš čas, napryklad, asobnyja numary „Našaj Nivy” vychodzili calkam lacinkaju. Ja b nie skazaŭ, što ja ich čytaŭ z takoj samaj liohkaściu jak i nadrukavanyja kirylicaj, ale mnie bylo cikava i ja čytaŭ sumlienna, i, moža być, ad pačatku da kanca kab udaskanalić svajo viedańnie bielaruskaj lacinki.
Kamientaryj
janka 2006-11-30 15:46:31:
oj, nie viedaju, szto i skazac’. adnaznaczna, treba pamiatac’ usim, szto niekali byla i nas lacinka, alie zaraz pieravodzic’ usiu Bielarus’ na lacinku, prynamsi, niedareczna. czym kirylica nie vyjszla? zblizhaje z Rasiejaj?
hlupstva! da taho zh va uschodnih slavian histaryczna zamacavalasia mienavita kirylica.
Kamientaryj
Nie chvaliujciesia, Janka, nichto ŭsiaje Bielarusi na lacinku pieravodzić nie źbirajecca. Ja vam heta abiacaju.
Imia (abaviazkova)
E-mail (Abaviazkova - nia budzie bačny inšym)
Tvoj kamentar (źmienš | paboĺš)
Dazvolienyja tagi: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <code> <em> <i> <strike> <strong>
Papiaredni prahliad: ...